گزارش کارگاه سیروس کهوری نژاد

          

گزارش  شماره 1کارگاه سیروس کهوری نژاد

جلسه اول کارگاه با هدف معارفه آقای کهوری نژاد با حضور هنرمندان تئاتر و مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان در محل سالن فرهنگ فرهنگسرای طوبی در تاریخ ۸۹/۴/۲۴  از ساعت 16:30 آغاز گردید .

در ابتدای جلسه آقای همایون امیر زاده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن اظهار خوش آمد بدلیل حضور آقای کهوری نژاد در خصوص حمایت همه جانبه از این کارگاه  بیاناتی اضهار نمودند .

سپس آقای سیروس کهوری نژاد به عنوان سخنران ،کارگاه را آغاز نموده و از اهداف برگزاری کارگاه و نیز انگیزه ها و اهداف خودش به عنوان کارگردان  و شکل برگزاری کارگاه صحبت به میان آوردند .

ایشان با تاکید بر رویه  کار گروهی وکارگاهی که در تهیه نمایش در پیش خواهند گرفت بر تلاش برای ایجاد شیوه ای از بازی  و سیستمی در بازی که مبتنی بر ویژگی های بومی  باشد اما با معیار ها و استاندارد های بین المللی نیز مطابقت داشته باشد  به عنوان یکی از اهداف پژوهشی کارگاه یاد کردند . همچنین اشاره کردند که بدنبال کسب بالاترین سطح ارتباطی با انواع مخاطبان ( از نظر فرهنگی ) هستند و لازمه این کار اتخاذ یک رویکرد پژوهشی است که در طی تمرین گروه و ضمن مطالعه بر روی عوامل تشکیل دهنده درام و نیز عناصری از فرهنگ عامه هرمزگان که کارکردهای دراماتیک دارند دست یافتنی خواهد بود . ایشان با اشاره به کار کرد و تاثیر حواس  انسان ( حواس پنج گانه ) و نیز خلاقیت به عنوان عناصری که در مغناطیس ارتباط میان بازیگران و تماشاگر در گردش است بر ضرورت باز تعریف کارکرد های انواع ارتباطی اشاره کردند و اتخاذ رویه پژوهشی را هم در زمینه بازیگری و هم درنویسنگی و دراماتورژی اثر و حتی در بکار گیری دیگر عوامل نمایش مورد توجه قرار دادند .

در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به برخی از نقاط ضعف بسیاری از نمایشهای ایرانی بر عدم بکارگیری دست آوردهای دیگر هنرها در شکل  دادن به یک اجرا اشاره کردند و بر لزوم برقراری ارتباط تنگاتنگ و تاثیر پذیری از سایر هنرها بعنوان راهکاری اساسی برای دور شدن از فرسودگی اجراها تاکید کردند . سپس با تاکید بر مشاهده دقیق مبتنی بر شناخت عمیق عناصر تکراری اطرف به توجه به روزمرگی اشاره کردند و با گریز به خاطره ای از محمد چرمشیر و توصیف شمای کلی یک آئین به تفاوت های  آئین و روزمرگی اشاره کردند و به بیان محمد چرمشیر در تعریف آئین عبارت " نمایشگونه رفتار کردن " را بیان کردند و در واقع تزریق عناصری چون زیبایی ، نظم ، ترتیب عمل و ... می توانند یک عمل روزمره همچون حمام کردن را به یک آئین تبدیل کنند.

سپس فرصت گفتگو را در اختیار شرکت کنندگان کارگاه گذاشته و تعدادی از هنرمندان در خصوص مسائل هنری ، مسائل شخصی و برنامه ریزی ها سخن  گفتند . در پایان آقای کهوری نژاد با تاکید بر شرایط و روابط انسانی حاکم بر روابط کاری در تهیه نمایش بر داشتن منش گروهی و تربیت  جمعی تاکید کرده و داشتن روحیه ایثارگری و تحمل و درک دیگران را لازمه کار نمایش دانستند و زمانبندی کارگاه را اعلام نموده و آقای محسن بلوچی را به عنوان دستیار برنامه ریز معرفی کردند که قرار شد برنامه و ساعات کاری شرکت کنندگان گروه را با ایشان هماهنگ کنند .  

محور های کارگاه سیروس کهوری نژاد در مرحله اولیه بمدت دو هفته :

برنامه ریزی و ساماندهی گروه :

1.         در زمینه برنامه ریزی و ساماندهی گروه پس از تعیین آقای محسن بلوچی بعنوان دستیار برنامه ریز در خصوص موارد ذیل اقدام گردید.

2.         برنامه ریزی جهت برگزاری چندین نشست با مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و معاون فرهنگی ایشان در خصوص تعهدات مندرج در تفاهم نامه و فراخوان کارگروه آموزش جامع تئاتر شهرستانها

3.         جمع آوری اطلاعات پرسنلی و مستندات سوابق هنری شرکت کنندگان در کارگاه جهت تهیه بانک اطلاعاتی و ساماندهی و ثبت گروه

4.         اقدام به راه اندازی وب سایتی جهت گروه برای اطلاع رسانی فعالیتهای گروه و ارت توسعه ارتباطات هنری و نیز معرفی استعدادهای هنری استان در زمینه نمایش

5.         برنامه ریزی  مکان ، زمان و ساعت دقیق تمرینات

تمرینات بدن و بیان :

در مبحث تمرینات آماده سازی بدن ، بیان ، تخیل و... از آنجا که شرکت کنندگان در گروه را می توان در دو دسته تعیین کرد که دسته اول افرادی با سابقه اجرای بیش از 10 نمایش  و دسته دوم افراد علاقمند  و مستعد  اما مبتدی، شروع تمرینات پرورش بدن و بیان بیشتر با هدف تعیین سطح آمادگی بازیگران صورت گرفت . سپس در مرحله بعدی تمرینات بدن و بیان با محوریت تمرکز و بحث شناخت امکانات بدنی و بیانی صورت گرفت .

تشریح آناتومی بدن انسان ، آموزش شیوه صحیح حرکت روی صحنه و چگونگی تقسیم وزن بدن بر روی پاها از نکات آموزشی اولیه بود که در کلاس مطرح گردید. ضمن انجام تمرینات آماده سازی با بررسی فیزیک بازیگران و توانایی های بدنیو بیانی آنان به نقاط ضعف بازیگران در حرکت روی صحنه و نیز ادای کلمات و حروف اشاره نمودند.  پس از گذشت روزهای و اولیه و شناخت سطح فنی اعضاء گروه  ضمن آموزش نکاتی در خصوص آسیب های بدنی ناشی تمرینات غلط با آموزش نکاتی به افراد با تجربه تر در انجام تمرینات بدن آنها را بکار گرفته و تمرینات پرورش بدن و بیان زیر نظر سیروس توسط تعدادی از جوانان با تجربه صورت گرفت . در انجام تمرینات بدن مواردی از جمله شناخت امکانات بدنی ، تمرکز و کنترل موضعی بدن ، کارکرد بدن به عنوان تجسم فیزیکی نقش در حضور صحنه ای بازیگر مورد توجه قرار گرفت .

در مبحث پرورش بیان با تشکیل یک گروه همخوان ( گروه کر ) و انتخاب ترانه ها و آوا هایی متناسب با فضای نمایش کار روی امکانا ت بیانی بازیگران آغاز گردید. در این مرحله ضمن پرداختن به نکات مقدماتی شناخت موسیقی با تمرین هم خوانی آواز ها و ترانه های مذکور  به توسعه توانایی های بیانی بازیگران پرداخته شد . البته در مبحث پرورش بیان اقدامات دیگری نیز در خصوص شناخت هویت کلمه و بار معنایی  و حسی کلمات انجام شده که در بخش اجرای اتود ها به آن خواهیم پرداخت .  

طرح مباحثی در خصوص اسطوره های ملل مختلف :

در این قسمت مباحث مطرح شده در دو بخش جای می گیرید : اول تاریخ و اسطوره های ملل و دوم تاریخ و اسطوره های هرمزگان و بالاخص جزیره هرمز . در این بخش مراجع و منابع مکتوبی نیز معرفی شد که از آن جمله اند: رمز های قصه های  پریان ، اساطیر یونان ، اساطیر ایران ، اهل غرب

در زمینه اسطوره های ملل با اشاره به اسطوره های ملل آمریکای لاتین و اسطوره های اروپا و بالاخص اساطیر یونان مباحثی مطرح شد که بیشتر با هدف آشنایی با کارکردهای فرهنگی و اجتماعی اسطور ره ها بود که در پایان با تاکید بر کارکردهای دراماتیک این اسطوره ها بدلیل وقوع حوادث نمایش در جزیره هرمز ، اسطوره های دیگر ملل بصورت مختصر و جهت آشنایی مطرح شد .

در زمینه تاریخ و اسطوره های هرمز دو نگاه مطرح گردید ، نگاه اول به روزگار استعمار هلندی ها و حضور کشتی های هلندی در خلیج فارس و حضور نظامی آنها در هرمز بر می گشت . که در تقابل  با فرهنگ مردم هرمز اسطوره سازی های صورت گرفته . قابل توجه است زندگی این مردم در کنار دریا و تاثیر پر رنگ عناصر طبیعی از جمله دریا و بادها بر زندگی ، معاش و روابط این مردم سبب شده که از نظر ذهنی آماده خلق و یا حتی پذیرش اسطوره باشند. همین روحیه مردم هرمز و حضور نظامی و استعمار هلندی ها سبب شده که اسطوره هایی شکل بگیرد . مکانها ، افراد و یا اشیائی به هویت ویژه . بعنوان مثال می توان از سنگ هلندی نام برد که در ساحل جزیره دارای هویتی ویژه شده و کارکردی آئینی و اسوره ای یافته است . از این منظر دو نکته در باب نمایش مد نظر قرار گرفت ، اول حضور طبیعت ( اسطوره طبیعت بعنوان بستر زایش و مادر همه اسطوره ها )  در زندگی مردم نمایش و دوم حضور اسطوره های ناشی از شرایط زمان وقوع نمایش .

در زمینه تاریخ هرمز نیز از مهاجرت مردم میناب به هرمز سخن به میان آمد که بدلیل شرایط بحرانی کشور در دوران حمله مغول به هرمز پناه بردند و با انتقال فرهنگ ، آئین ها و دانش خود به جزیره  ، هرمز را از یک روستای کوچک به مرکز اقتصادی منطقه خلیج فارس تبدیل کردند.

نگاه دوم در خصوص اسطوره های هرمز به معرفی اسطوره های کهن معطوف بود که اسطوره های زیر مطرح گردید:

پرسه :  نیم ماهی ، نیم آدم . که در تنگه هرمز غرق می شود

اریترس : فرزند پرسه ، که آداب زندگی به مردم آموزش می دهد ( بویژه دامداری را تعلیم می دهد ) مربوط به دوره مادها

ام الداس : ( اسطوره عشق ) .نیمه هندی – نیمه ایرانی .زنی با لباس هندی و بوی خوش که از دریا می آید و در پی مردهایی است که تنها  کنار دریا باشند. ام الداس دارای پاهای داسی شکل است و اگر مردها به چیزی غیر از عشق فکر کنند آنها را به دو نیم میکند .

دوال پا : دیوی که سوار کول افراد شده و پاهای خود را بدور بدن فرد قفل کرده و پیاده نمی شود.

خوانش بخش هایی از متن نمایشنامه :

در طی تمرینات اولیه دورخوانی بخش هایی از نمایشنامه رویاهای خلیج فارس در راستای آشنایی شرکت کنندگان با فضای نمایش انجام گرفت . در این بخش علاوه بر خوانش نمایشنامه ، در خصوص روابط آدم های نمایش ، اعتقاداتشان ، ویژگی های جفرافیایی ، تاریخی و اجتماعی و فرهنگی دنیای نمایش رویاهای خلیج فارس بحث و گفتگو صورت گرفت . همچنین در خلال خوانش متن با تست همه بازیگران توانایی های اجرایی آنها نیز برای تقسیم نقش ها بررسی می شد .

اجرای اتود هایی توسط بازیگران :

در بخش اجرای اتودهایی توسط بازیگران سعی شد با طراحی اتود هایی خاص و نیز اجراهایی فالبداهه دو هدف پیگیری شود. هدف اول شناخت توانایی های اجرایی بازیگران گروه بود که در این راستا به چندین شکل مختلف اجراهای تمرینی و فالبداهه صورت گرفت از جمله : اجرای قطعه ای ادبی با هدف یافتن سکوت ها و تاکیدهای کلمات و جملات

اگه همه چیز مثال امروز بود...اگه...خب...به من نگاه می کردی ...اگه...یعنی...امروز...یه روز دیگست ...جنگ های صلیبی برای مسیح نبود ...روز یا زمان به هر شکلی گذشت ...ژاندارک سوزانده شد ... خیلی از آدمها از طاعون مردن ... شهر تا زانو در خون بود ... خیلی از آدمها با نیزه به دیوارهای اورشلیم دوخته شدن ...صداهایی تو سرم می پیچه ...صدای همون آدمها... فکر میکنم بعضی صداها مثل جزام به جون آدم می افتن ... مثل صدایی که به جون پادشاه بهشت افتاد ... جزام گرفت و مسیح هم اونو شفا نداد ...

در اجرای قطعه فوق تاکید شد که بازیگران با تقسیم این متن به قطعات کوچکتر وسپس تقسیم آن قطعات به بخش های کوچکتر و ادامه این روند ، تاکیدات ، سکوت ها و احساس کلمات را کشف کنند .

اجرای یک قطعه شعر نو با هدف کشف بار معنایی حروف و کلمات و پیدا کردن احساسی که هر حرف و کلمه بدون تاکید خاص و ویژه منتقل می کند . در اجرای این قطعه ادبی تاکید می شد که از ارائه حالت و تصویری شاعرانه و کلیشه ای فاصله گرفته و با نوعی بازی و تاکید ناتورالیستی احساس عمیق موجود در حروف و کلمات اجرا گردد. بازیگران می بایست در زمانهای بعد از تمرین نیز روی این قطعه کار می کردند و حاصل کشفیات خود را در تمرین اجرا می کردند .

نگاه کن که غم درون دیده ام چگونه قطره قطره آب می شود ، چگونه سایه سیاه سرکشم اسیر دست آفتاب می شود . نگاه کن تمام هستی ام خراب می شود . تو آمدی ز دورها ز سرزمین عطرها و نورها ، نشانده ای مرا به زورقی زعاجها ز ابرها بلورها ...مرا ببر امید دلنواز من .

به شهر شعر ها و شورها ، به راه پرستاره میکشانیم ،فراتر از ستاره می نشانیم ، نگاه کن من از ستاره سوختم لبالب از ستارگان تب شدم ، چو ماهیان سرخ رنگ ساده دل ستاره چین برکه های شب شدم .

چه دور بود پیش از این زمین ما به این کبود غرفه های آسمان . کنون دوباره می رسد به گوش من صدای تو صدای بال برفی فرشتگان .

نگاه کن که من کجا رسیده ام به کهکمشان ، به جاودان ، به بیکران . کنون که آمدیم تا اوجها مرا بشوی با شراب موجها مرا بپیچ در حریر بوسه ات مرا بخواه در شبانه دیر ها . مرا دگر رها مکن ، مرا از این ستاره ها جدا مکن. نگاه کن که شب درون دیده ام چگونه قطره قطره آب می شود ، سلاله سیاه دیدگان من به لای لای گرم تو لبالب از شراب خواب می شود ، به روی گاهواره های شعر من نگاه کن ، تو می دمی و آفتاب می شود .

اجرای اتودی با حرکت آزادانه روی صحنه با هدف کشف انرژی نقاط مختلف صحنه . در این اتود بازیگران آزادانه روی صحنه حرکت کرده و جملاتی را نیز به دلخواه زمزمه می کردند و با یادآوری خاطرات اجراهای پیشین تلاش می کردند به کشف انرژی و احساس نقاط مختلف صحنه بپردازند . بازیگران با استقرار در یک موقعیت مکانی روی صحنه و بروز احساسات خود جای خود را تغییر داده و دوباره به کشف مکان صحنه می پرداختند .

اجرای اتودهایی جهت پرورش تخیل و همچنین شناخت بدن  با حضور تعدادی از شرکت کنندگان روی صحنه  بدین ترتیب که  بازیگران فیزیک خود  و شکل راه رفتن و حرکت خود را در زندگی در ذهن تصور می کردند و پس از پرداخت و تکمیل این تصور در ذهن با حرکت آزادانه روی صحنه به تجسم همان تصویر، فیزیک و حرکات می پرداختند .  و یا در تمرین دیگری بازیگران یک بدن ایده آل را در ذهن مجسم می کردند و سپس با اجرای همان فرم  به تجسم آن روی صحنه می پرداختند.

اتود هایی ساده نیز جهت سوق دادن بازیگرا به سمت یک بازی ناتورالیستی و باور پذیر انجام می شد . از جمله شمارش تخته های کف سن که اغلب بازیگرا با تصور اهمیت خلاقیت به اشکال غیر متعارف این عمل را انجام می دادند که به تدریج شکل بازی ها با روتوش به حالتی باور پذیر تبدیل می شد.    

طرح مباحث تئوری بازیگری و گفتگوهای تخصصی :

در این زمینه با تاکید بر نظریات کنستانتین استانیسلاوسکی به عنوان مرجع و پایه به پرسشهای بازیگران پاسخ داده می شد و البته با تاکیدات مختصر . بیشتر آموزش و انتقال دانش بازیگری بصورت غیر مستقیم در تمرینات عملی محقق می شد .

جلساتی با پیشکسوتان تئاتر استان هرمزگان :

این جلسات جهت استفاده از تمامی پتانسیل های بازیگری استان و نیز همگرایی بیشتر میان جوانان و پیشکسوتان صورت می گرفت . همچنین یکی از اهداف این جلسات تشکیل یک گروه از بازیگران و نمایشگران نخبه شهر بندرعباس بود که نتیجه آن شرکت افرادی چون خانم فریده گرمساری ، خانم فتحیه بقایی ،آقای سعید موحدی و.... در این گروه بود .

بازنویسی ویرایش نهایی نمایشنامه :

همزمان با انجام تمرینات متن نمایشنامه نیز بازنویسی می شد تا ویرایش جدیدی از آن آماده شود . نتیجه این بازنویسی هر روز در تمرینات در اختیار بازیگران قرار می گرفت تا علاوه بر دورخوانی متن و آشنایی با فضای نمایش توانایی های بازیگران نیز محک بخورد . البته کار روی متن در خارج از تمرینات صورت می گرفت و سیروس کهوری نژاد با استفاده از منابع مکتوب و روایات عامه مردم از تاریخ هرمز و اسطوره های منطقه به بازنویسی متن می پرداخت .

انتخاب بازیگران و عوامل فنی :

جهت انتخاب بازیگران پس از انجام اتود های مختلف ، گفتگوی مستقیم با تک تک بازیگران ، خوانش متن ، بررسی توانایی ها و سوابق بازیگران ،و محک زدن پتانسیل های گروه و دریافت برنامه زمانی شرکت کنندگان انتخاب ها صورت گرفت .  در همین راستا گروه بازیگران به دو بخش تقسیم شد :

بخش اول گروه فرزندان خلیج فارس  که بیشتر از هنرجویان کم تجربه تشکیل می شود و به تمرین آواز ها ، ترانه ها ، حرکات فرم پرداخته و نقش هایی را نیز اجرا می نمایند . این گروه بصورت جداگانه تمرین می کنند و در حین تمرین آنها رویکرد آموزشی بصورت پررنگ دیده می شود چرا که اکثر بازیگران این گروه با تمام علاقمندی ، استعداد و پشتکار کمتر فرصت اجرای صحنه ای نصیبشان شده است .

بخش دوم که بیشتر بازیگران با تجربه تر هستند اجرای نقش ها و شخصیت های انسانی نمایش را برعهده دارند و انتخاب آنها نیز بر اساس اتودهای اجرا شده صورت گرفت .

در پایان باید اشاره کنم که بخش اول تمرینات نمایش رویاهای خلیج فارس بدلیل نبود محلی جهت تمرین و نیز پیگری امور مربوط به قرارداد کارگردان و تعهدات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان  چند روزی تعطیل شد و بخش دوم تمرینات از تاریخ ۸۹/۵/۱۸ آغاز می گردد.ضمنا اسامی شرکت کنندگان در کلاس بشرح ذیل می باشد :

بازیگران :

آقایان : 1- عبداله دستان  2- سعید موحدی 3- محسن بلوچی  4- رضا غریب زاده دریایی

5- محمد حمزوی 6- مجید سرنی زاده 7 – رضا فتحی مقدم  8- سعید شیخ احمدی 9- مهدی رستمی 10- داریوش گرمساری

11    - سرکار خانم فریده گرمساری

هنرجویان بازیگری :

آقایان : 1- اسماعیل شهری  2- سعید استادی 3- اسماعیل احمدی 4- امین باصره 5- سعید محمودی  6- افشین رحیمی 7- فرهاد صادقی  8- یاسین فتحی مقدم 9 – رامین ولی زاده  10- مهدی رحیمی

خانم ها : 1- نرگس جایباش 2- ام البنین جایباش 3- خدیجه حسینی زاده 4 – زهرا حسینی زاده 5- فاطمه کاریز نویی 6- الهام مریدی  7- الهام علیزاده  8- پریسا رضایی 9- فاطمه عابدی فرد 10- ملیحه جعفر پور

                                                                                           تنظیم : مجید سرنی زاده

گزارش شماره  2 مکتوب از کارگاه سیروس کهوری ن‍‍‍‍‍‍‍ژاد

از تاریخ  ۸۹/۵/۱۸رگزاری کارگاه و تمرینات از سر گرفته شد . در این مرحله ابتدا بمدت سه روز تا تاریخ ۸۹/۵/۲۰ تمرینات در محل سالن آمفی تئاتر حوزه هنری بندرعباس ( سالن سینما انفلاب سابق )  برگزار گردید .در این مدت تمرینات در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار گردید . در نوبت صبح تمرینات بر محور آماده سازی و آموزش هنر جویان استوار بود که در این نوبت  گروه بازیگران بچه های خلیج فارس تمرین و بصورت همزمان آموزش می دیدند  و در نوبت عصر تمرینات  بصورت مشترک و با حضور بچه های خلیج فارس و گروه بازیگران برگزار می گردید . و از تاریخ ۸۹/۵/۲۱ تمرینات در محل سالن  آمفی تئاترفرهنگسرای طوبی برگزار گردید . که بمدت یک هفته بصورت دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار گردیدو پس از آن تمرینات در یک نوبت بعد از ظهر با حضور همه بازیگران برقرار بود . ضمنا در طول این مدت خانم نسرین لطفی به عنوان مدیر صحنه معرفی شدند و ضمن تکثیر و توزیع متن میان همه شرکت کنندگان در کارگاه ، با حضور خیاط گروه اندازه لباس و کفش تمامی شخصیت ها گرفته شد تا جهت آنها لباس تهیه گردد. ضمنا کفش های سبکی جهت تمرینات در اختیار تمامی اعضاء گروه قرار گرفت . همچنین در طی  برخی روزهای تمرین  عوامل دیگری چون موسیقی و نور به تمرینات اضافه می شدند . شایان ذکر است آقای بهروز حبیب زاده بعنوان آهنگساز و مجری نور نیز معرفی و بصورت مداوم در تمرینات حضور داشتند . اهم تمرینات را بدلیل تفاوت گروه بازیگران و نیز توجه به رویکرد آموزشی می توان در دو بخش مطرح کرد : بخش اول تمرینات گروه بچه های خلیج فارس و بخش دوم تمرینات گروه بازیگران باتجربه و حرفه ای .

مباحث و رویکردهای مطرح شده در تمرینات بچه های خلیج فارس :

تمرینات بدن و بیان :

علاوه بر تمرینات آواز خوانی و حرکت هماهنگ که جز پرورش بدن و بیان اهداف دیگری را نیز دنبال می کند هر روز حداقل 15 تا بیست دقیقه آغازین تمرین به تمرینات بدن و بیان اختصاص دارد که علاوه بر نرمش و گرم کردن بدن تمریناتی جهت شناخت اندامهای حرکتی و نیز شناخت ضعف های بدنی انجام می شد که در تمرینات مستمر روزانه سعی شده توسعه تواناییهای بدنی بازیگران مورد نظر قرار بگیرد .

تمرین ترانه های محلی  و آواز متناسب با حال و هوای نمایشنامه: این تمرینات اهداف زیر را دنبال می کردند :

1.         پرورش بیان و اندام های بیانی بازیگران

2.         آشنایی با فضاها ، اصطلاحات ، وی‍ژگی های فرهنگ عامه ( فرهنگ بومی مردم سنتی جنوب )

3.         هماهنگی بیشتر میان بازیگران  از طریق هم خوانی و هم سرایی ترانه ها

4.         بکارگیری ترانه ها در اجرای نمایش

5.         آشنایی بیشتر با موسیقی ، ریتم  و آواز خوانی

( ترانه1: شمالکو لکولمبو /هوجنک هو جینه/جبکه بچه هو را بچه /هو جنک هو جینه )

( ترانه 2: در محله خاموشن شور وشین بژا بو / غصه مخو ای دلبر یارم در بلا بو /دختو مال اون محله خیلی گولم ایدا / هوشم از سرم ایبردن شیطون گولم ایدا ) 

تمرین حرکات مربوط به آئین های بومی جنوب : ( در این تمرین برخی از حرکات مربوط به رقص های آئینی همچون حرکات مربوط به  آئین زار تمرین می شودو نیز از برخی بازی های محلی نیز استفاده دراماتیک می شود ( از جمله بازی سنگ چلکا  . ) این تمرینات اهداف زیر را دنبال می کنند :

1.      پرورش بدن و اندام های حرکتی بازیگران

2.      آشنایی با رفتارشناسی و حافظه حرکتی موجود در فرهنگ عامه جنوب

3.      درک ریتم و نیز ریتم در بدن و هماهنگی بدن و موسیقی

4.      بکارگیری حرکات و فرم ها ی مطالعه  وتمرین شده در اجرای نمایش

5.      هماهنگی بصری میان بازیگران از طریق اجرای حرکات متشابه و بصورت گروهی 

 تمرین دیالوگهای نمایش :

بچه های خلیج فارس در اجرا علاوه بر نقش موجودات متافیزیکی ( بچه های خلیج ) نقش دو نفر از شخصیت های نمایش را نیز اجرا می کنند که صحنه هایی همراه با گفتگو نیز اجرا خواهند کرد  فلذا بر روی نحوه دیالوگ گویی آنها نیز تمریناتی انجام می شود تا گفتگوها به شکلی صحیح ، زنده وباورپذیراجرا گردد.

تمرین صحنه های حرکتی همراه با موسیقی :

از آنجا که بچه های خلیج فارس در بیشتر صحنه های نمایش حضور دارند و با توجه به نقشی که در نمایش برعهده دارند بیشتر صحنه هایشان بدون دیالوگ و مبتنی بر حرکت و بازی صحنه ای می باشد بهمین دلیل اجرای حرکات با توجه به ریتم موسیقی و فضای حاکم بر صحنه بصورت هماهنگ ، گروهی و با تاکید بر بیان بدنی اجرا می شود .

شایان توجه است در انجام تمرینات فوق و بصورت مرحله ای در هر روز از تمرین به توجیه و تبیین یکی از اصول و قوائد کار حرفه ای نمایش نیز پرداخته شد .البته این نکات آموزشی هم شامل نکات فنی و هنری نمایش و هم شامل نکات جنبی موثر در فرآیند تولید نمایش می باشد که تعدادی از این نکات را با شرح مختصری برگرفته از موارد مطرح شده در کارگاه در زیر می آورم.موارد آموزشی که در زیر می آید هم به صورت تئوریک و هم بصورت عملی با نظارت برکار بازیگران و تذکر و یادآوری مداوم مورد توجه قرار گرفتند.

برخورد با نمایشنامه : نمایشنامه به عنوان پایه اصلی و نقطه مشترک گروه به عنوان ناموس گروه و فرد بازیگر مطرح گردید . کهوری نژاد بیان کرد که نمایشنامه می بایست مورد مطالعه مستمر بازیگران قرار گیرد . وی با تاکید بر مطالعه و شناخت هر روز نمایشنامه  به جای حفظ کردن جملات آن بر اهمیت حضور متن و نمایشنامه  و رجوع مستمر به آن تا مرحله اجرا تاکید نمود.

حضور مداوم شخصیت بر صحنه : با توجه به آنکه گروه بازیگران بچه های خلیج فارس اکثرا هنرآموز نمایش بوده و تجربیات اجرا نداشته اند یکی از نقاط ضعف آنها حضور منقطع و اجرای گسسته شخصیت بود که کهوری نژاد با تاکید بر حضور مستمر و مداوم شخصیت ( نه بازیگر ) بر صحنه  نکاتی را در این خصوص آموزش دادند . از جمله این نکات اشاره به اهمیت بازی و حضور صحنه ای در سکوت بود تا تصور غلط حضور صحنه ای فقط در لحظاتی که تاکید بر روی بازیگر مورد نظر است( همچون لحظاتی که بازیگر دیالوگ می گوید ، یا جابجایی روی صحنه دارد)   اصلاح شود . در اهمیت این مبحث و با توجه به آنکه انقطاع حضور صحنه ای سبب قطع ارتباط با تماشاگر می شود و بالبع جهت حفظ یک ارتباط مستمر و مداوم با تماشاگر باید حضور شخصیت بر صحنه نیز پیوسته و درقالبی زنده ارائه گردد، تاکید شد که بازیگران حتی در لحظاتی که در سکوت و سکون کامل در صحنه بسر می برند فرم بدن  آنها می بایست همچون یک مجسمه ارتباط مستمر و مداوم خود را با تماشاگر حفظ نماید .

بازی منطقی و باور پذیر : نکته ای که در اصلاح بازی ماشینی و تقلیدی بازیگران مطرح شد به گونه ای که بازیگران فقط آن حرکت و میزانسنی را که کارگردان به آنها داده بود بصورت خشک و بی روح اجرا می کردند که جهت اصلاح آن کهوری نژاد با تاکید بر منطق حاکم بر عمل انسان در زندگی واقعی خواست بازیگران نیز این منطق را به بازی خود تزریق کنند . ضمنا استفاده از حرکات و برخی رفتارهای ریز و ساده روزمره( همچون خاراندن بدن یا...) را به عنوان یک پیشنهاد برای خروج از این نوع بازی خشک مطرح نمودند. همچنین بر انگیزه حرکت بعنوان گام مهم ژیش از حرکت ، اجرای زنده حرکت و نیز پایان منطقی حرکت تاکید نمودند .

رعایت عمل و عکس العمل : از آنجا که بسیاری از هنرآموزان بازیگری تمامی انرژی خود را صرف توجه و اجرای بازی خود می نمایند همواره از برقراری ارتباط صحیح با دیگر بازیگران و نیز محیط اطراف خود باز می مانند که در این خصوص با تاکید بر عمل صحنه ای بازیگر به عنوان عکس العملی در مقابل محیط و بازیگران مقابل کهوری نژاد توجه بازیگران را به پاس کاری احساس میان یکدیگر و همچنین توجه کامل به بازیگر مقابل و محیط اطراف بوسیله تمامی حواس را تذکر دادند و حضور فرآیند عمل و عکس العمل را به عنوان روح بازی مورد توجه قرار دادند .

کنترل و میزان خود آگاهی بازیگر: نکته دیگری که به عنوان یکی از نقاط ضعف بازیگران تازه کار مطرح است ، غرق شدن در فضای صحنه و شخصیت خود و توجه صد درصدی به بازی و فضای ذهنی و عینی شخصیتی است که اجرا می کنند . این عامل شاید بدلیل بکارگیری تمامی توان ذهنی بازیگر برای اجرای نقش موجب اجرای شخصیتی زنده شود اما از آنجا که کار نمایش ذاتا مبتنی بر عمل گروهی است سبب ضعف ویژگی های گروهی و جمعی کار می شود و از طرف دیگر بازیگر نیز ممکن است در تقابل با رویدادها و شخصیت های نمایش دچار مشکل گردد. فلذا می طلبد که بازیگر  بخشی از توان ذهنی و انرژی خود را صرف کنترل بازی خود و تجزیه و تحلیل همزمان شرایط صحنه نماید . کهوری نژاد در آموزش این نکته تاکید نمود که بازیگران می بایست 50 درصدر توان و انرژی خود را صرف ایفای نقش و 50درصد دیگر انرژی را مصروف کنترل خود و توجه به شرایط صحنه نمایند .

حافظه حسی : یکی دیگر از مواردی که برای اجرای شرایط حسی متنوع در صحنه مثمر ثمر است استفاده از حافظه حسی است . از آنجا که بازیگران تازه کار در اجرای احساس شخصیت ها دچار سردرگمی می شوند کهوری نژاد تاکید نمود که آنها می توانند با رجوع به خاطرات گذشته خود که شباهات با وضعیت روی صحنه دارند و با فرض کردن خود در شرایط خاطره مورد نظر تصویری زنده و باور پذیر از لحظه به لحظه نمایش اجرا نمایند. البته استفاده از حافظه حسی مستلزم شناخت و صرف زمان طولانی تری است به گونه ای که مشاهده و مطالعه رفتارها ، حوادث و بزنگاههای حسی در زندگی شخصی بازیگر به فایل ذهنی حافظه حسی او منقل شوند . اما کهوری نژاد با شرح این نکته بازیگران را در مسیر رسیدن به شخصیت های نمایش راهنمایی نمود.

تنوع در بازی : از آنجا که گام اول و اساسی در برقراری ارتباط معنایی بین اثر و تماشاگر جذب و جلب توجه تماشاگر است همواره وجود یکنواختی به عنوان نوعی ضعف در اجرای نمایش مطرح می شود و در راستای رفع یکنواختی از نمایش همواره تمهیداتی توسط کارگردانان صورت می پذیرد . بازیگر به عنوان یکی از عوامل نمایش که حضور مداوم و پر رنژی بر روی صحنه دارد بی شک از این قاعده مثتثنی نیست و می طلبد که بازیگران در چارچوب شخصیت نمایش از بازی یکنواخت و تکرار لحن ها و حرکات بر حذر باشند و تنوع را در ارائه بازی مورد اهمیت قراردهند . در این خصوص کهوری نژاد با اشاره موردی و کلی به بازیها اهمیت عملی این نکته را متذکر شدند .

ماسکه کردن : این نکته همواره به عنوان ابتدایی ترین مبحث آموزش بازیگری مطرح است که در ساده ترین حالت بصورت بصری اتفاق می افتد اما در مفهوم عام هر گونه پوشاندن بازی دیگر بازیگران چه بواسطه فیزیک بدن چه بواسطه بیان و یا دیگر ابزارها می تواند اتفاق افتد . در این خصوص کهوری نژاد با تاکید بر توجه بازیگر بر محیط و دیگر بازیگران متذکر شد که این مورد حتما تحت توجه بازیگران قرار بگیرد و با استفاده از کنترل حضور خود در صحنه و نیز رعایت منطق حرکت بر روی صحنه همواره از وقوع چنین وضعیتی جلوگیری نمایند

رعایت نظم :همچنین جهت افزایش بازدهی یک کار هنری گروهی کهوری نژاد بر رعایت انضباط و نظم در حفظ نمایشنامه ، حضور بموقع در تمرینات ، انجام تمرینات و تکالیف بعد از وقت تمرین ، سکوت و انضباط در ساعات آنتراکت و استراحت ، رعایت نظم در هنگام بازی دیگر بازیگران بر صحنه ، اتخاذ رویکرد حرفه ای به تئاتر ، حفظ دست آورد های هنری گروه و عدم ارائه این نتایج و دست آوردها در دیگر مجامع  بدلیل حق مالکیت فکری ، رعایت شان صحنه نمایش به عنوان مکانی مقدس بدلیل مرکزیت مکانی خلاقیت در تئاتر و... تاکید نمودند .

اجرای اتود هایی توسط بازیگران : از آنجا که قرارگرفتن بازیگران در شرایط فرضی برای بازیگران تازه کار و گاها حتی برای بازیگران باتجربه امری است دشوار در این خصوص کهوری نژاد با طراحی اتود هایی جهت بازیگران آنها را در رسیدن به شرایط فرضی نمایش راهنمایی نمد که در خصوص بچه های خلیج فارس می توان به تودی اشاره نمود که در آن پسران ( در نقش کهور ) همچون ماهیانی که بیرون از آب مانده اند تقلا می کردند و دختران ( در نقش سوگل ) در جستوی کهور مورد نظر خود در میان آنها بودند .  این اتود به دختران کمک کرد تا بصورت عملی شرایط فردی را که گم کرده ای دارد و آن گم کرده در شرایط بحرانی بسر می برد را درک کنند و همچنین برای پسران نیز درک فیزیکی شرایط بحرانی کهور را آسان تر ساخت .

مباحث و رویکردهای مطرح شده در تمرینات گروه بازیگران  :

در تمرینات گروه بازیگران با تجربه و حرفه ای می توان چند بخش را مورد توجه قرار داد که با شرح مختصری در ذیل می آید :

  خوانش نمایشنامه :

در بحث خوانش نمایشنامه پس از آنکه بارها بصورت ساده نمایشنامه در تمرینات خوانده شد جهت درک نکات معنایی موجود در کنه دیالوگها  و نیز یافتن شکل صحیح و تازه ای جهت زبان نمایش بصورت کلی و نیز دریافت و کشف نحوه بیان دیالوگهای هر کدام از شخصیت ها ،در شکلهای دیگری نیز متن خوانش شد که از آن جمله است : خوانش نمایشنامه با سرعت زیاد و ریتم تند  ، خوانش نمایشنامه با آزادی حرکت بازیگران بر روی صحنه  ،خوانش نمایشنامه با لهجه محلی  بندری،  

حرکت صحنه  ای بازیگران :

در این بخش پس از آنکه بازیگران بر دیالوگ ها و رویدادهای نمایشنامه اشراف پیدا کردند به  تمرین عملی صحنه های نمایش  پرداختند . که در این بخش آزادی حرکت صحنه ای بازیگران ، آزادی بیان بازیگران و گاها اجرای فالبداهه برخی صحنه ها ، تاکید بر رعایت سکوت ها و توجه  جهت کشف سکوتهای نمایش مورد توجه قرار گرفت .

اجرای اتودهایی توسط بازیگران :

در مبحث اجرای اتود هایی که راهنمای بازیگران در اجرای صحیح صحنه ها بوده ، به دو اتود زیر اشاره می شود .

اتود اول برای درک شرایط فرضی نمایش توسط بازیگران در صحنه آغازین نمایش که با انداختن یک تور ماهیگیری بر روی بازیگران و اجرای صحنه در زیر تور به نوعی بصورت عملی تکنیک اگر طلایی بکار گرفته شد که در جریان این اتود بازیگران در درک فضای وهم آلود حاکم بر دنیای نمایش که به گونه ای افراد را اسیر خود نموده یاری شدند و از آنجا که درک فضای وهم بصورت ذهنی برایشان کمی دشوار بود در طی این اتود بصورت فیزیکی شرایط را لمس کردند که راهگشای آنها برای بسط این شرایط بصورت ذهنی شد .

اتود دوم مربوط بود به دوره ای از تمرین که بازیگران بدلیل تکار تمرینات دچار نوعی عادت شده بودند و کهوری نژاد با حضور روی صحنه با چوبدستی بلندی در دست بمحض بیان تکراری و غیر زنده یک دیالوگ با چوبدستی با بازیگر مورد نظر اشاره می کردند تا نحوه بیان خود را اصلاح نماید .

نکات فنی و توضیحات کلیدی کارگردان :

در خصوص نکات فنی کهوری نژاد یک نکته کلیدی مطرح کردند و آن پرهیز از نگاه ساده انگارانه به شخصیت های نمایش بود . رویکردی که سبب می شود در ارائه تصویری دراماتیک از شخصیت ها تک بعدی عمل کرده و پیچیدگی های شخصیتی روی صحنه بروز پیدا نکند . کهوری نژاد با قابل اهمیت خواند اتخاذ نگاهی که منجر به ارائه شخصیت هایی چند بعدی گردد توجه به پرسپکتیو شخصیت را مورد تاکید قرار دادند .در این زمینه وی با تاکید بر شناخت شرایط زمان وقوع رویدادهای نمایش و روابط حاکم بر فضای سنتی مردم جنوب و نیز توجه به باورها و اعتقادات آنها ، رجوع به حافظه تاریخی  و فرهنگی مردم جنوب  را یکی از کلید های ارائه یک بازی با ویژگی های مدرن برشمردند ، بازی که در آن پیچیدگی های فکری ، حسی و ذهنی انسانها بروز و حضور صحنه ای و دراماتیک می یابد .

در پایان باید اشاره نمایم که از آنجا که در این مرحله از تمرینات بتدریج کار عملی روی صحنه های نمایش انجام گرفت ، تا حدودی تمامی صحنه های نمایش تمرین شده و چارچوب کلی کار شکل گرفته است  لذا بخش سوم تمرینات از تاریخ ۸۹/۶/۸و با محوریت اجرای متوالی تمامی صحنه های نمایش و با حضور دیگر عوامل نمایش از جمله دکور ، لباس ، نور ، موسیقی صورت خواهد گرفت . 

مجید سرنی زاده